DENİZ BÖRÜLCESİ NEDİR?

Deniz börülcesi, Türkiye'nin Ege ve Akdeniz kıyılarında yaygın olarak yetişen, sağlıklı ve lezzetli bir bitkidir. Deniz börülcesi hakkında merak edilen birçok konu vardır. Bu yazıda, deniz börülcesi hakkında sıkça sorulan soruları ve konuları ele alacağız.

Deniz börülcesi, genellikle deniz kenarlarında, tuzlu topraklarda yetişen bir bitkidir. İngilizce'de "sea beans" veya "samphire" olarak bilinir. Yoğun tuz içeriği nedeniyle lezzeti benzersizdir ve çeşitli yemeklerde kullanılır.

Etli Dallardan Oluşan Deniz Börülcesi

Deniz börülcesi, özel olarak tuzlu topraklarda yetişir. Bu nedenle, bahçede yetiştirilmesi zordur. Ancak, uygun tuzlu toprak koşulları sağlanırsa, özel seralarda veya bahçelerde de yetiştirilebilir.

Deniz börülcesi, doğanın sunduğu en eşsiz bitkilerden biridir ve pek çok kişi tarafından sevilen bir lezzettir. Deniz börülcesinin her mevsim bulunup bulunamayacağı ise sıkça sorulan bir sorudur. Bu yazıda, deniz börülcesinin yetişme koşullarını, hangi mevsimlerde bulunabileceğini ve her mevsim taze deniz börülcesi tüketmenin mümkün olup olmadığını inceleyeceğiz.

Birbirine Benzer Yenilebilir Deniz Otları

Deniz börülcesi (Salicornia), tuzlu topraklarda ve kıyı bölgelerinde yetişen bir bitkidir. Özellikle deniz kenarlarında, tuz göllerinde ve tuzcul alanlarda doğal olarak bulunur. Boncuk otu, boncuklu cam otu veya cam otu, turşu otu olarak da bilinen bu sulu bitki, tuza dayanıklı yapısı sayesinde deniz suyu ve tuzlu bataklıklarda rahatça yetişebilir.

Dünyanın büyük bölümünde kuşkonmazın yerine kullanıldığı biliniyor. Buharda pişirilip sert iç saplarından çıkarıldığında pişmiş etin tadı, rengi ve dokusu aslında kuşkonmaza benziyor.

Tuzlu Su Alanları ve Bataklıklar Deniz Börülcesinin En Sevdiği Alanlardır

Deniz börülcesi, ılıman iklimlerde ve tuzlu topraklarda iyi yetişir. Türkiye’de özellikle Ege ve Akdeniz bölgelerinde yaygın olarak bulunur. Bu bitkinin yetişmesi için en ideal koşullar, nemli ve tuzlu topraklardır.

Deniz börülcesi, genellikle ilkbahar ve yaz aylarında taze olarak bulunur. Bu mevsimlerde bitki, bolca güneş ışığı ve yeterli su ile hızlı bir büyüme gösterir. İlkbaharın sonlarından yaz sonuna kadar olan dönemde deniz börülcesi hasat edilebilir. Bu dönemde bitkinin sapları taze ve yeşil olur, dolayısıyla tüketim için en ideal zamandır.

Sonbahar ve kış aylarında deniz börülcesi bulmak daha zordur. Soğuk hava koşulları ve azalan güneş ışığı, bitkinin büyümesini yavaşlatır. Ancak deniz börülcesi bazı bölgelerde sonbaharın başlarında hala bulunabilir. Kış aylarında ise bitki çoğunlukla dinlenme dönemine girer ve taze olarak bulmak zorlaşır.

Deniz Börülcesi Nerelerde Yetişir?

Deniz börülcesi yetiştiriciliği de yapılan bir ürün olmakla birlikte özellikle kendi doğal yaşam alanı olan Ege ve Akdeniz Bölgeleri kıyı kesimlerinde bolca bulunur. Tuzlu suyun olduğu bölgelerde yetişir ve en çok tuz göllerinin çevresinde görülür. 

Taze deniz börülcesi, ilkbahar ve yaz aylarında pazarlarda ve manavlarda sıkça bulunur. Ayrıca, deniz börülcesi yetiştiriciliği yapılan çiftliklerden ve bazı süpermarketlerden de temin edilebilir. Ege ve Akdeniz bölgesinde yaşayanlar, yerel pazarlarda taze deniz börülcesi bulma konusunda daha şanslıdır.

Yıl boyunca deniz börülcesi tüketmek için ipuçları ile devam edelim.

Mevsiminde Alım: İlkbahar ve yaz aylarında taze deniz börülcesi alarak, farklı saklama yöntemleri ile muhafaza edebilirsiniz.

Turşu ve Konserve: Deniz börülcesini turşu veya konserve yaparak yıl boyunca tüketebilirsiniz. Bu yöntemlerle hem lezzetini korur hem de uzun süre bozulmadan saklanır.

Dondurma: Haşlayarak dondurduğunuz deniz börülcesini, yemeklerde kullanmak üzere saklayabilirsiniz. 

Kurutma Yöntemi: Deniz börülcesini uzun süre saklamak için kurutma yöntemini de kullanabilirsiniz. Temizlenen börülceler gölgede veya steril kurutma makineleri içerisinde kurutulur ve hava geçirmez torbalarda saklanır. Bu yöntem, börülcenin lezzetini ve besin değerini korur.

Buzdolabında Saklama: Deniz börülcesini taze tutmak için buzdolabında saklamak en yaygın yöntemdir. Deniz börülcesini yıkayıp kuruttuktan sonra hava geçirmez bir kapta buzdolabında saklayabilirsiniz. Bu şekilde birkaç gün boyunca tazeliğini korur. Ancak taze kalması için üzerini nemli bir bezle örtün.

Deniz Börülcesi Tazesi Bahar ve Yaz Aylarında Ege ve Akdeniz Pazarlarında Bulunabilir

Taze deniz börülcesini temizlemek oldukça zordur. Dikkatli ve doğru sürede haşlayıp, her bir dalın içindeki sert kılçığı tek tek elle çekerek ayıklamanız gerekir. Haşladıktan sonra derin dondurucuda saklayabilirsiniz ancak su içeriği yüksek olduğu için dondurucudan çıkınca fazlaca ezilme riski mevcuttur. Buradan yola çıkarak en doğru saklama yönteminin turşusunu veya konservesini yaparak muhafaza etmek olduğunu söyleyebiliriz. Sizler için katkısız ve tertemiz süreçlerden geçerek hazırladığımız deniz börülcesi konservelerine buradan ulaşabilirsiniz.

Haşlanmış deniz börülcesini buzdolabında 3-4 gün saklayabilirsiniz.

Deniz börülcesi, genellikle haşlanarak veya pişirilerek tüketilir. Çiğ olarak tüketmek de mümkündür, ancak tuzlu tadı nedeniyle genellikle haşlanarak tüketilir.

Deniz börülcesi, kaynar suya atılarak 5-10 dakika arasında haşlanır. Haşlama süresi, börülcenin tazeliğine ve sertliğine bağlı olarak değişebilir. Haşlandıktan sonra soğuk suya atarak şoklanması, renginin ve dokusunun korunmasına yardımcı olur.

Deniz Börülcesi Konservesi

Konserve Deniz Börülcesi Nasıl Yapılır?

Konserve deniz börülcesi, deniz börülcesinin uzun süre saklanabilmesi için mükemmel bir yöntemdir.

Taze deniz börülcesini temizleyip en fazla 10 dk. haşlayın. Kılçıklarını tek tek ayıklayarak temizleyin.

Kavanozlara doldurup üzerine limon suyu ekleyin. Burada ufak bir detay olarak ekleyelim. Eser miktarda limon tuzu ile ömrünün uzamasını sağlayabilirsiniz.

Kavanozları kaynar su dolu bir tencerede 15-20 dakika sterilize edin. Güneş görmeyen serin bir yerde 2 yıla kadar muhafaza edebilirsiniz.

Açtıktan sonra 15-20 gün içerisinde tüketilmelidir.

Deniz Börülcesi Mezesi

Malzemeler:

500 gram deniz börülcesi (haşlanmış ve ayıklanmış)

2 diş sarımsak

1 adet limon

3 yemek kaşığı zeytinyağı

1 tatlı kaşığı sirke (isteğe bağlı)

Yapılışı:

Bir karıştırma kabında rende sarımsak, limon suyu, zeytinyağı ve sirkeyi birleştirin. Haşlanmış deniz börülcelerini hazırladığınız sosla nazikçe karıştırın. Börülcelerin sosu iyice emmesi için mümkünse yemekten 5-6 saat önce hazırlayıp; sosu ile özdeşleşmesi için buzdolabında bekletebilirsiniz.

Püf Noktası: Deniz börülcesi tuzlu bir sebze olduğu için bu mezeye genellikle tuz ekleme ihtiyacı hissedilmez. Damak tadınıza göre ilave edebilirsiniz.

Deniz Börülcesi Temizleme İşlemi Biraz Zaman Alır ve Meşakkatlidir

Malzemeler (Yarım litrelik turşu için):

1 bardak elma sirkesi

2 çay kaşığı turşu koruyucu baharat (hardal, kişniş, dereotu, defne, yenibahar baharatlarından bazıları veya hepsi kullanılabilir)

2 tatlı kaşığı şeker

Dilimlenmiş yarım soğan

Yapılışı:

Sirke, soğan, baharat ve şeker karışımını 10 dakika süre ile ısıtın. Diğer yandan,  deniz börülcelerini yıkayın ve steril kavanozu sıcak suyla çalkalayıp, yapraklar dik duracak şekilde içlerine doldurun. Sirke karışımını deniz börülcelerinin üzerine dökün ve kavanozları ağzına kadar doldurun. Ağzını sıkıca kapatıp hava geçirmediğinden emin olun. En az üç hafta direkt güneş ışığı almayan kuru bir yerde saklayın. Akabinde turşular yemeye hazır hale gelir.

Afiyet olsun.

Deniz Börülcesi Farklı Tatları Tamamlayıcı Bir Lezzete Sahiptir

Deniz börülcesi, yüksek miktarda iyot ve mineral içerir. İyot eksikliği olanlar için faydalıdır. Ancak, yüksek tuz içeriği nedeniyle tansiyon problemi olanların dikkatli tüketmesi gerekmektedir.

Deniz börülcesinin, içerdiği antioksidanlar ve mineraller sayesinde karaciğer sağlığına olumlu etkileri olduğu düşünülmektedir. 

Deniz börülcesi, düşük kalorili ve yüksek lif içeriği sayesinde diyetlerde tercih edilebilir. Tok tutma özelliği sayesinde kilo verme sürecine yardımcı olabilir.

Deniz Börülcesi İdrar Söktürür mü?

Deniz börülcesi doğal bir idrar söktürücüdür ve böbrek taşlarını eritmek için kullanılmıştır. Aynı zamanda geleneksel olarak sindirim sorunları için bitkisel bir ilaçtır ve son deneyler Salicornia Herbacea'nın antioksidan, anti-mikrobiyal ve anti-inflamatuar güçlere sahip olduğunu göstermektedir.

Deniz Börülcesi Kimler Kullanamaz?

Yüksek tuz içeriği nedeniyle, tansiyon problemi olanlar ve böbrek hastaları deniz börülcesini dikkatli tüketmelidir. Ayrıca, iyot alımına dikkat etmesi gereken tiroid hastaları da doktorlarına danışmadan tüketmemelidir.

Deniz Börülcesi Farklı Tatları Tamamlayıcı Bir Lezzete Sahiptir

Deniz börülcesi, düşük kalorili ve yüksek besin değerine sahip bir bitkidir. Vitaminler, mineraller ve antioksidanlar açısından zengin olan deniz börülcesi, sağlıklı bir diyet için ideal bir besindir. Aşağıda, deniz börülcesinin temel besin değerleri yer almaktadır:

Vitaminler: A, C ve B vitaminleri

Mineraller: Potasyum, kalsiyum, magnezyum, sodyum ve özellikle iyot

Antioksidanlar: Polifenoller, beta-karoten, klorofil ve flavonoidler

Çeşitli konsantrasyonlarda bulunan fonksiyonel maddeler sayesinde, deniz börülcesinin harika etkilerini şöyle sıralayabiliriz:

-> Lipid düşürücü etki – lipidogenezisin baskılanmasından dolayı

-> Antioksidan ve kanser hücreleri için antiproliferatif – saponinler ve diğer biyomoleküllerin varlığı sayesinde

-> Antibakteriyel – metanol ve diğer bileşiklerin varlığı sayesinde

-> Antidiyabetik – mevcut klasik tedavilerin istenmeyen etkileri olmadan alternatif bir tedavi oluşturur

-> Hepatoprotektif – karaciğeri koruyarak analjeziklerin olumsuz etkilerini azaltır

-> İmmünomodülatör – immünolojik bir yanıtı tetikleyebilir

-> Osteoprotektif – osteoporozu önleyerek kemikleri korur

Deniz börülcesi, iyot açısından zengin bir bitkidir. İyot, tiroit hormonlarının üretiminde hayati bir rol oynar ve bu hormonlar, vücudun metabolizmasını düzenler. Deniz börülcesinin iyot içeriği, yetiştiği bölgeye ve toprağın tuz oranına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak, deniz börülcesi iyot bakımından zengin bir bitki olarak bilinir.

İyotun sağlık üzerindeki faydalarına değinecek olursak; troit sağlığı, metabolizma hızını düzenleme, beyin gelişimi ve bağışıklık sistemi düzenleme olarak sıralayabiliriz.

Egeye Dönüş Deniz Börülcesi Konservesi

Her ne kadar deniz börülcesi sağlıklı bir besin olsa da, aşırı tüketimi bazı olumsuz etkilere neden olabilir. Özellikle iyot alımına dikkat edilmelidir. Aşırı iyot alımı, tiroit bezinin aşırı çalışmasına (hipertiroidizm) veya yeterince çalışmamasına (hipotiroidizm) yol açabilir. Bu nedenle, deniz börülcesini dengeli bir şekilde tüketmek önemlidir.

Ayrıca yüksek tuz içeriğinden (sodyum klorür) kaynaklanmaktadır; bu nedenle, yüksek tansiyonunuz ve / veya ödem sorunlarınız varsa deniz börülcesi tüketirken temkinli olmalısınız.

Ek olarak, yüksek miktarda oksalat içerir. Dolayısıyla deniz börülcesi kalsiyum ve demir etkileşimi açısından değerlendirildiğinde, kemiklerin büyümesinde duraklamaya, böbrek taşları ve kan pıhtılaşmada bozukluklara neden olabilir

Tüm bu harika bilgiler ışığında deniz börülcesi ve diğer Ege Otlarına web sitemizden ulaşabilirsiniz.

Sağlıklı günler dileriz.

Egeye Dönüş Kalem Ekibi

Kaynakça

https://doi.org/10.1016/j.scienta.2011.02.001

Zhu, W. L., Zhang, M., Zhuo, X., & Cai, J. L. (2007). Effect of different desalting methods on quality changes of dehydrated Salicornia bigelovii Torr. Drying Technology and Equipment, 5(6), 293–298

Effect of Salicornia herbacea on osteoblastogenesis and adipogenesis in vitro. Karadeniz F, Kim JA, Ahn BN, Kwon MS, Kong CS Mar Drugs. 2014 Oct 10; 12(10):5132-47