Olgunlaşmış Cennet Hurması
Kış gelip de şerbet kesecikleri olan tatlı meyveler çarşı pazardaki tezgâhlardan elini ayağını çektiğinde, ortalık narenciye ürünlerine kalmıştır. Narenciye ürünleri vitamin deposu ve sağlık kaynağı olsalar da, şekerli tatlarıyla çilek, kiraz, kavun, karpuz, üzüm gibi göz kırpmaz çocuklara. İşte tam bu esnada ‘Cennet Elması’ ya da ‘Trabzon Hurması’ sahneye çıkar ve ballı tadıyla şenlendiriverir damakları. Baharda nazlı nazlı salınan gelincikler gibi alımlıdır Cennet Elması (Hurması). Olgunlaşmamışken buruk ve lezzetsiz, olgunlaşmasıyla tatlı ve narin bir lezzet bohçasıdır adeta bu gizemli meyve.
İç Kısmı Yumuşamadan Olgunlaşan Trabzon Hurması
Cennet Elması (hurması) Latince kaynaklardaki ismi ile ‘Diospyros kaki L’ olarak karşımıza çıkar. Diospyros adı Antik Yunanda Baş Tanrı Jüpiter’i simgeleyen ‘Dios’ ve ‘pyros’ (tane) kelimelerinin birleşmesi ile meydana gelmiş olan ‘Kutsal Meyve’ ya da ‘Tanrıların Yiyeceği’ anlamını taşır. Bu meyve zaman zaman görünüm güzelliği ve tadının mükemmelliğinden dolayı ‘Zeus’un Meyvesi’ olarak da isimlendirilmiştir (Yıldız, Kaplankıran, & Toplu, 2012).
Ege çocukları Cennet Elması diye bilirler bu meyveyi, fakat ülkemize ilk giriş yeri İpek Yolu’nun son durağı olarak kabul edilen Trabzon ili olduğundan, ülke genelinde Trabzon Hurması adıyla ya da bu iki söylemden türediği haliyle Cennet Hurması ismiyle de bilinir. Menşei uzak Asya olan bu tropikal ve subtropikal bölge meyvesinin yakın zamanlarda kullanım alanı da oldukça genişlemiştir. Bunu temelinde insanoğlunun koruyucu hekimliği keşfetmesiyle birlikte doğal ve sağlıklı gıdalara yönelmiş olması yatmaktadır.
Dalında Cennet Hurması
Cennet hurması görünüşte kış mevsimine has kısa ömürlü bir süstür sofralarımızda. Oysa gerçekte durum pek de böyle değildir. Örneğin tarihî süreçte Amerika yerlileri cennet hurmalarını kurutup toz haline getirerek ekmeklerde ve yahnilerde kıvam artırıcı olarak kullanmışlardır (Yarış & Özkaya, 2015).
Uzak doğuda bu ağacın bazı cinsleri kereste olarak kullanılmaktadır. Ayrıca cennet hurmasının çanak yaprakları Uzakdoğu ülkelerinde tıbbi ilaç ve bitkisel çay olarak da tüketilmektedir (Sağır, 2013). Son yıllarda Anadolu’nun pek çok yerinde de antioksidan özelliklere sahip bu çayın tüketilmeye başlandığı gözlenmiştir. Bunun da ötesinde cennet hurmalarının güneş altında kurutulmasıyla elde edilen ‘Cennet Hurması Kuruları’ lezzet ve sağlık deposu olarak sofraları süsleyen kuruyemişlerdendir.
Kurutulmuş Cennet Hurmaları
Lif yönünden oldukça zengin bir bileşiğe sahip olan cennet hurması geleneksel Çin tıbbında bilinen ve kullanılan bir meyve iken günümüzde de modern tıbbî araştırmalarda kendine yer bulmuş bir ilahî hediyedir insanoğluna.
Çin’in Guangzhou kentinde faaliyet gösteren Sun Yat-Sen Üniversitesi’nden Chunyan Xie ve arkadaşlarının (2015) yaptığı bir araştırmaya göre bağışıklık sistemi üzerinde destekleyici etkilere sahip olan cennet hurması yaprakları; aynı zamanda muhtemelen beyin damarları tıkanıklığı, diyabet ve hipertansiyonun önlenmesi ve tedavisi sürecinde olumlu etki oluşturacak potansiyele sahiptir. Geleneksel Çin tıbbında Diospyros kaki L. (cennet hurması) yaprakları, inme, iç kanama, hipertansiyon, damar rahatsızlıkları ve bazı enfeksiyon kaynaklı hastalıkların tedavisinde kullanılmıştır. Bu yapraklar günümüzde de Çin ilaç sisteminde önemli rol oynamaktadır. Cennet hurması yaprakları, günümüzde Japonya, Kore ve Çin gibi Asya ülkelerinde gittikçe daha popüler hale gelen sağlıklı ürünler, kozmetik ürünleri vb.’nde daha çok karşımıza çıkmaktadır (Xie, Xie, Xu, & Yang, 2015).
Cennet Hurmasının Sap ve Yaprak Kısmının Sıhhî Önemi Giderek Artmaktadır
Cennet hurması meyveleri askorbik asit ve fenolik bileşikler açısından oldukça zengindir. Bu sebeple meyvenin antioksidan aktivitesi de yüksek olup, özellikle A ve E vitaminleri yanında zengin karbonhidrat ve tanen içeriğine sahiptir (Özkan & Can, 2013). Cennet hurmasının kolesterolü düşürme, bağışıklık sistemini güçlendirme, sindirim sistemini hızlandırma ve kanseri önlemeye yardımcı olma etkileri ülkemizde yapılan çalışmalarda da ortaya konmuştur (Kaya, Kamer, & Şahin, 2015). Sayılan nedenlerle tıbben fonksiyonel ürünler içinde yer alan cennet hurmasına olan talep son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de artmaktadır.
Kurutulmuş Cennet Hurması Son Dönemlerde Talebi Artan Bir Meyvedir
Cennet hurmalarının kurutulması esnasında da çeşitli yöntemlerden bahsetmek mümkündür. Kimi ülkeler kurutma işlemi esnasında dayanıklılığı artırmak üzere potasyum ya da sodyum türevi kimyasal koruyucuları kullanmaktadır. Bazen de özel kurutma fırınları kullanılarak daha yüksek oranda ve daha kısa sürede kurutma yapıldığı bilinmektedir.
Ancak her zaman en doğal olanı, en sağlıklı olanı tercih etmek gerekiyor diye düşünerek biz Ege Sevdalıları, içine sevgimizi kattığımız Cennet hurmalarını, sadece Ege Güneşi altında ve hiçbir başka katkı maddesi kullanmadan kurutmayı tercih edenlerdeniz. Egeye Dönüş takipçilerinin yakînen bildiği iki aşamalı işlem hamlıktan olgunluğa henüz geçmemiş cennet hurmalarının, kabuklarının soyulup, iplere dizildiği ilk aşama ile başlıyor. İkinci aşamaya geçmeden önce içine sevgimizi karıştırdığımız soyulup, ipe dizilmiş meyveler sadece yılın belirli zamanları esen Ege rüzgarına teslim edilip, sunuma hazır hale gelinceye kadar dinlendiriliyor.
Elde edilen Cennet Hurması Kuruları şifa kaynağı olarak lezzetiyle damaklarımızı şenlendirirken, tüketimden sonra geriye kalan meyvenin sap kısımları da atılmayıp, kış çayı olarak demlenip afiyetle içiliyor.
Hoşçakalın…
Kaleme Alan: Hüsnü Egemen ABİRDÂN